مدرسه ایجاد، در همکاری با برنامه آموزشی بنیاد لاجوردی برگزار می‌کند:
کارگاه جُستارنویسی
مدرس: دکتر علیرضا زمانی
از دهم بهمن ۱۴۰۱
هر دوشنبه ساعت ۱۷ تا ۱۹
درباره کارگاه: جستارنویسی Essay Writing یکی از گونه‌های اصلی نوشتن است که به خاطر ساختار متنوع و منعطفش همچنان از دل آن انواع جدیدی از نوشتن پا به عرصه وجود می‌گذارد. جستارنویسی، تمرین اندیشیدن است. در این کارگاه هم جستار می‌نویسیم، هم جستارهای خوب را می‌خوانیم، از آنها می‌آموزیم و به اصول جستارنویسی می‌پردازیم. با شما از تاریخ جستارنویسی خواهیم گفت و پیش‌نیازهای یک جستار خوب یعنی باورپذیری و منطقی بودن و درگیر کردن کردن احساس مخاطب را بررسی می‌کنیم.
سرفصل‌ها:
انواع جستار و لحن نویسنده
مهارت‌های نوشتاری و تیزفکری
زاویه دید و تخیل در جستارنویسی
انگیزش هیجان‌ها، طنز و جستار شاعرانه
نقشه‌های حافظه و دیدگاه‌های متناقض در جستارنویسی
فرم‌های کوتاه و جستارهای تصویری
از پیش‌نویس تا آخرین نسخه
جستار چیست و در جستارنویسی چه می‌آموزید؟
«جُستار»، معادل فارسی Essay در زبان انگلیسی است. این واژه در سال‌های اخیر و به‌خصوص پس از ترجمه آثار ادبیات معاصر جهان، در فرهنگ و ادبیات فارسی کاربرد فراوان پیدا کرده است. واژه essay از واژه essayer فرانسه به معنی امتحان کردن و تلاش کردن می آید. در واقع جستار تلاشی برای نوشتن اندیشه هایمان است. داریوش آشوری در فرهنگ علوم انسانی، برای Essay دو واژه «رساله» و «جستاره» و برای Essayist «رساله‌نویس» و «جستاره‌نویس» را پیشنهاد کرده است.
در منابع قدیمی‌تر فارسی، معادل‌هایی چون «مقاله» نیز مطرح شده است، ولی باید در نظر داشت که این پیشنهاد معادل دقیقی نیست. چراکه Essay یا جستار کاملا متفاوت از Article یا مقاله است. مقاله‌ها معمولا بسیار عینی هستند، در مقابل جستارها ذهنی‌ترند. جستار در واقع در میانه طیفی قرار می‌گیرد که یک سویش داستان کوتاه است و در سوی دیگرش مقالات علمی. در جستار نمی توان چیزی از پندار خود بیاوریم. هرچه در جستار می‌گوییم بر خلاف آن چه در داستان می‌گوییم باید اتفاق افتاده باشد. در جستار حقیقت را می‌گوییم و چیزی جز حقیقت نمی‌گوییم. جستار بر خلاف مقاله‌ها از زوایه دید اول شخص نوشته می‌شوند و با بیان احساسات (حقیقی) نویسنده بیشتر با احساسات مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند.
نخستین بار میشل دو مونتنی فرانسوی از پیشگامان جنبش رنسانس، واژه Essay را برای عنوان کتاب یادداشت‌های خود برگزید. او در این کتاب با شیوه‌ای جذاب و خواندنی به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است: آدمی چگونه زندگی می‌کند؟ به این معنا که ما چگونه دست به انتخاب‌هایی هوشمندانه می‌زنیم، خود را می‌شناسیم و به عنوان یک انسان عمل می‌کنیم و با دیگران به خوبی رفتار می‌کنیم تا به آرامش خاطر برسیم. بر خلاف رسم کتاب‌های آن دوره او جستارهایش را به زبان لاتین نمی‌نوشت و واژه‌های دور از فهم عمومی فلسفی را در آنها به کار نمی‌برد. او هر جستارش را با این عنوان شروع می کرد: «من چه می دانم؟» کتاب مونتنی اکنون یکی از شاهکارهای ادبیات کلاسیک فرانسه است.
در ادبیات فارسی قدیم، نویسندگانی چون نظامی عروضی و خواجه عبدالله انصاری، جستارنویسان زمان خود بوده‌اند. در ادبیات فارسی معاصر نیز جستارنویسان مطرح و موفق کم نیستند. از جمله آنها می‌توان علی اکبر دهخدا، جلال آل احمد، داریوش شایگان، شاهرخ مسکوب و محمد قاید را نام برد.
بابک احمدی، در یادداشتی برای مقدمه کتاب «دفترچه خاطرات و فراموشی» از محمد قاید که نمونه قابل توجهی از جستارنویسی معاصر است، نکات مهمی پیرامون این نوع ادبی مطرح می‌کند. احمدی، Essay را معادل «رساله» یا همان «مقاله» می‌داند که در فرهنگ سده‌های میانه ایران، شکل رایج و مقبولی برای بیان عقاید و اندیشه‌ها بوده است. به اعتقاد او، در ادبیات پس از مشروطه مقاله را «گفتار» نامیده‌اند و امروز آن را «جستار» می‌گویند، چونکه در این واژه «منش جستجوگری و چندمعنایی» متن برجسته می‌شود.
مفید است که قطعاتی از یادداشت بابک احمدی را عینا در اینجا بیاوریم: «رساله‌ی خوب گسترش قاعده‌مند فکر و ایده نیست، توانایی یا جسارت به کوتاهی نوشتن است... خلاصه کن! کوتاه بگو! رساله، شکل فشرده ایده‌های در هم شده است و به خاطر همین منطق ساختاری و شکل آن به منش چند معنایی گزاره، سخن و زبان امکان پیدایش و تکوین می‌دهد. آرمان هر رساله، قطعه‌نویسی است و گزین‌گویی. در واقع نگفتن است و اینجاست که به شعر نزدیک می‌شود. در لفظ جُستار... منش جستجوگری و چندمعنایی متن است که برجسته می‌شود. چیزی را می‌جویم و ادعایی بیش از این ندارم. یافتن بماند بر عهده خواننده، و وابسته به افق‌های معنایی دیگر».
احمدی در پایان نوشته خود، رساله یا جستار را شکلی از اندیشیدن ـ نوشتن می‌داند که قدرت پراکنده‌گویی، نامنسجمی متن، قطعه‌نویسی و گزین‌گویه را بر ما آشکار می‌کند و امکانات تازه بیان را فراهم می‌آورد. از نگاه او جستارنویسی، نوعی «لذت متن و توانایی گزینش» است که بیش از هر چیز با آزادی انسان و میل او به جاودانگی در ارتباط است.
در آخر اینکه جستارنویسی، سبکی از نوشتن خلاق است که با دیگر اشکال مرسوم نوشتن چون روزنامه‌نگاری، داستان نویسی و مقاله‌نویسی تفاوت دارد. جستارنویسان مطرح از نوعی اندیشه و زاویه نگاه متمایز برخوردارند که به آنها کمک می‌کند تا بتوانند افکار و ایده‌های خود را به شکلی آزادانه و اثرگذار بیان کنند. بسیاری از فیلسوفان مدرن چون دکارت، لاک، فروید، زیمل، بنیامین و جدیدترهای پس از آنها، از این شکل ادبی برای بیان فکر و مقصود خود کمک گرفتند و داستان‌نویسان معاصر نیز همواره گوشه چشمی به این شکل ادبی منحصر به فرد دارند. آثاری که در فارسی با عنوان «ناداستان» شناخته می‌شوند را می‌بایست در چهارچوب جستارنویسی شناخت و فهم کرد.
کارگاه جستارنویسی، انتخاب درستی برای پرورش شخصیت فردی، تجربه بیانگری آزادانه افکار و ایده‌ها و تمرین نویسندگی غیرداستانی است. این کارگاه به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های مورد نیاز برای نوشتن کاربردی را به دست آورید.
برای ثبت‌نام و شرکت در کارگاه آموزشی جستارنویسی مدرسه ایجاد با شماره تلفن ۰۲۱۸۸۹۱۱۶۸۹ تماس بگیرید و یا به شماره واتساپ و تلگرام ۰۹۱۲۵۸۴۰۴۹۸ پیام بدهید.
* مدرسه ایجاد آموزش‌های مهارت‌محور مبتنی بر دانش علوم انسانی و مدیریت را در اختیار جامعه قرار می‌دهد. هدف این مدرسه حداکثرسازی توانمندی و افزایش قابلیت‌های کاربردی آموزش‌گیرندگان در گروه‌های اجتماعی، کاری و تجاری است.
